Sejarah Pendidikan Pondok Di Malaysia

Perkataan 'pondok' berasal daripada perkataan Arab 'funduq' yang bererti rumah-rumah kecil tempat tinggal pelajar-pelajar yang menempatkan tiga atau empat orang bagi setiap rumah. Dalam Bahasa Arab, sekolah 'pondok' juga bererti rumah tumpangan atau hotel dalam Bahasa Inggeris. Tetapi di Malaysia dan Thailand Selatan khususnya di wilayah Patani, Narathiwat, Yala, Songkla dan Satun, pondok juga bererti sebuah institusi pendidikan agama islam persendirian dan berasrama (Hj. Muhammad Zakaria).

Pendidikan awal dalam kalangan Orang Melayu di Semenanjung Tanah Melayu bermula pada abad kelima belas. Golongan yang terdidik adalah golongan istana. Mereka mempelajari pendidikan Agama Islam melalui guru-guru al-quran yang terdapat di kampung-kampung atau melalui mereka yang berketurunan Sharif atau Sayid (Hj. Muhammad Zakaria). Menurutnya lagi, kebanyakan mereka mengajar disurau-surau ataupun di masjid-masjid. Pada masa yang sama, guru-guru itu menjadi imam kepada penduduk kampung tersebut.

Pada abad ke lapan belas, pelajaran agama Islam berkembang maju apabila beberapa orang alim ulama dari Timur Tengah berhijrah ke Tanah Melayu. Antaranya ialah Sharif Muhammad yang berasal dari Kota Baghdad, yang kemudiannya bermastautin di Terengganu. Keturunan beliau yang bergelar Tok Pulau Manis, kemudiannya telah menjadi seorang ulama yang mahsyur. Tok Pulau Manis pernah belajar di Aceh dan Makkah. Beliau seterusnya mengasaskan Sekolah Agama di Pulau Manis, Kuala Terengganu (Hj. Muhammad Zakaria).

Apabila berlaku peperangan antara Orang Islam dengan kerajaan Siam di Patani, lebih ramai lagi alim ulama yang berhijrah ke Kelantan dan Terengganu. Antaranya termasuklah Syeikh Daud Abdullah yang bermastautin di Pulau Duyung, Kuala Terengganu dan Syeikh Abdul Kadir yang kemudiannya mengajar di Bukit Bayas dan Kuala Terengganu. Juga terdapat guru-guru agama daripada keturunan Al-Idrus yang telah berhijrah ke Terengganu (Hj. Muhammad Zakaria).

Para pelajar akan diajar mengenai rukun islam, rukun iman, Al-Quran, tajwid, tulisan jawi dan ilmu fardhu ain. Pelajar berkenaan tidak dikenakan sebarang bayaran. Sumbangan daripada pelajar sekolah berbentuk khidmat membantu guru membersihkan kawasan persekitaran tempat belajar, mengambil air, guru membantu kerja-kerja di sawah, mengambil kayu api dan sebagainya.

Rujukan :

Hj. Muhammad Zakaria. Sejarah Pendidikan Pondok Di Malaysia. Kuala Lumpur : Telaga Biru Sdn Bhd.